MUŞ KÖMÜR SONDAJLARINDA KONTROLSÜZ PÜSKÜRMENİN (BLOW OUT) SONDÖR YÖNTEMİ İLE ÖNLENMESİ VE BİR KUYUNUN TEORİK GAZ BASINCININ HESAPLAMASI

İbrahim Utku ERMİŞ¹

Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü(MTA) tarafından uzun yıllardan beri Muş havzasında kömür aramaları yapılmaktadır. “Muş Neojen Havzası Kömür Aramaları Projesi” kapsamında 2018 yılı sonuna dek toplam 294 kuyuda 120 000 m sondaj yapılmış ve proje 2019 yılında da MTA’nın çalışma programına dahil edilmiştir. Kömür karbon içerikli bir hammaddedir. Oluşum şartları gereği kömür yataklarında CO2, CO, CH4 gibi gazlar bulunabilir. Kapalı bir sistemde basınç altında bulunan bu gazlar kömür sondajları esnasında aniden serbest ortama geçerek kuyu hidrolik basıncını da yenerek konmtrolsüz püskürmea neden olabilir. Sondaj operasyonları esnasında kuyudan ani olarak yüksek basınçta sıvı ya da gaz gelişini ifade eden konmtrolsüz püskürme, kontrol altına alınmadığı takdirde iş kazalarına neden olabileceği gibi ciddi zaman ve ekonomik kayıplara neden olur. Muş kömür sondajlarında da kimi kuyularda bu durumla karşılaşılmış, kuyuya yapılan ağır çamur müdahalesi ile konmtrolsüz püskürme kontrol altına alınmıştır. Bu çalışmada Muş’ta MTA’ya ait ruhsatlı kömür sahalarında yapılan sondajlarda meydana gelen konmtrolsüz püskürmeun ME-298 kuyusu özelinde sondör yöntemiyle kontrol altına alınmasından bahsedilmiş ve kuyuda bulunan gazın teorik basıncı teorik olarak hesaplanmıştır.

Keywords
kontrolsüz püskürme, kömür, sondaj, sondaj kuyusu, kuyu kontrolü,