• icon+90(535) 849 84 68
  • iconnwsa.akademi@hotmail.com
  • icon Fırat Akademi Samsun-Türkiye

> Detaylı Arama

Article Details

Article Details

  • Article Code : FIRAT-AKADEMI-13900-5772
  • Article Type : Araştırma Makalesi
  • Publication Number : 4C0263
  • Page Number : 29-49
  • Doi : 10.12739/NWSA.2025.20.4.4C0263
  • Abstract Reading : 12
  • Download : 5
  • Atıf Sayısı : 0
  • Share :

  • PDF Download

Issue Details

  • Year : 2025
  • Volume : 20
  • Issue : 4
  • Number of Articles Published : 1
  • Published Date : 1.10.2025

Cover Download Context Page Download
Dergi Kapağı
Humanities Sciences

Serial Number : 4C
ISSN No. : 1308 7320
Release Interval (in a Year) : 4 Issues

25. KARE SİNEMA DERGİSİ’NDE PSİKANALİTİK FEMİNİST FİLM ELEŞTİRİSİ

Hatice Yılmaz Mamat1 , Çilem Tuğba KOÇ 2

Türkiye’de sinema alanındaki feminist film eleştirisi, özellikle ana-akım sinemada kadını fetişleştiren, gaze (bakışla) izlenen/gözetlenen bir konuma indirgeyen sinema dili ve söyleminin, psikanalitik film çözümlemeleri aracılığıyla deşifre edilmesine dayanmaktadır. Freud ve Lacan’ın izindeki psikanalitik teori ile yapısalcılık, post-yapısalcılık, göstergebilimsel yaklaşımlar birleştirilerek müstakil bir feminist film eleştirisi geleneğinin doğmasını sağlanmıştır. 2. Dalga Kadın Hareketi’yle ortaya çıkan feminist film eleştirisinin yansıması, Türkiye’de 1990-2000 arası çıkarılan ve ilk ulusal akademik sinema dergisi olarak kabul edilen 25. Kare sinema dergisinde kendisine yer bulmuştur. Bu bakımdan yapılan çalışmada, Türkiye’de ilk feminist film eleştirilerinin nasıl yapıldığı, psikanalitik teoriyle nasıl ilişkilendirildiği örnek film eleştirileri üzerinden ortaya konulmak istenmiştir. Bu amaçla, feminist psikanalitik bir metodolojiyi takip etmesi ve düzenli aralıklı yazılardan oluşması gerekçesiyle, 25. Kare dergisinde, Seçil Büker’in Alfred Hitchcock’un film eleştirilerine dayalı 13 yazısı tematik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda, Büker’in yaptığı çözümlemelerde, bakış, özdeşleşme, sutur/dikmek gibi Psikanalist çözümlemeye dair kavramlar kullanarak feminist film eleştirisi yaptığı görülmüştür.

Keywords
Feminist Film Kuramı, Feminist Film Eleştirisi, Psikanaliz ve Sinema, Sinema Dergileri, 25.Kare Sinema Dergisi,

PSYCHOANALYTIC FEMINIST FILM CRITICISM IN 25th KARE CINEMA MAGAZINE

Hatice Yılmaz Mamat1 , Çilem Tuğba KOÇ 2

Feminist film critics have used psychoanalytic theory—drawing on Freud and Lacan—alongside structuralism and semiotic approaches to decode the cinematic language that objectifies women, particularly in mainstream cinema. This led to the development of a distinct feminist film criticism tradition, emerging alongside the Second Wave Women's Movement. The reflection of feminist film criticism that emerged with the Second Wave Feminist Movement found its place in the 25th kare cinema magazine, published in Turkey between 1990 and 2000 and recognized as the first national academic cinema journal. For this purpose, 13 articles by Seçil Büker, based on Alfred Hitchcock's film reviews, were examined using thematic analysis in the 25th Frame magazine, following a feminist psychoanalytic methodology and presented in regularly spaced publications. A thematic analysis of 25th kare reveals Büker’s use of key psychoanalytic concepts—such as the gaze, identification, and suture—to construct a feminist critique. Her work demonstrates the integration of psychoanalysis into feminist film theory within the context of Turkish cinema studies.

Keywords
Feminist Film Theory, Feminist Film Criticism, Psychoanalysis, Cinema Magazines, 25th Kare Cinema Magazine,

Details
   

Authors

Hatice Yılmaz Mamat (1) (Corresponding Author)
OTHER
ylmzhtc92@gmail.com | 0000-0003-2406-3914

Çilem Tuğba KOÇ (2)

Erciyes Üniversitesi İletişim Fakültesi
takdag@erciyes.edu.tr | 0000-0002-3479-4035

Supporting Institution

 : YOK

Project Number

 : YOK

Thanks

 : YOK
References
[1] Süllü, N., (1988). Sinemada Feminist Elestiri (Yayimlanmis Yüksek Lisans Tezi). Eskisehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

[2] Arslan, U.T., (2009). Aynanin sirlari: Psikanalitk film kurami, Kültür ve Iletisim, 12(23):9-38.

[3] Kabadayi, L., (2018). Film Elestirisi: Kuramsal Çerçeve ve Sinemamizdan Örnek Çözümlemeler. Istanbul: Ayrinti Yayinlari.

[4] Allen, R., (2004). Psychoanalytic film theory, a companion to film theory. Oxford, Blackwell Publishing, 123-145.

[5] Barkot, Z.Ö., (2011). Izleyici-özne sorunu baglaminda lacan sonrasi psikanalitik film kurami. Dogu-Bati Dergisi, 283-300.

[6] Mulvey, L., (2014). Çev. Esin Sogancilar ve Ahu Antmen, Görsel zevk ve anlati sinemasi. Sanat/cinsiyet: sanat tarihi ve feminist elestiri, Istanbul, Iletisim Yayinlari, 277-295.

[7] Biryildiz, E., (2002). Örneklerle Türk Film Elestirisi (1950-2002), Istanbul: Beta Yayincilik.

[8] Yetimova, S., (2016). Sinema dergilerinde ulusötesi tartismalarina Fransa ve Türkiye'den bir örnek: pozitif ve altyazi dergileri arasinda bir karsilastirma (Yayimlanmis Doktora Tezi). Istanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

[9] Karabag, M., (2019). Zeki Demirkubuz filmlerindeki kadin temsillerinin feminist film elestirisi çerçevesinde incelenmesi: c blok, masumiyet, üçüncü sayfa. Erciyes Iletisim Dergisi, 6(2):1427-1444.

[10] Yasar, I., (2022). Nadine Labaki filmlerinin feminist film teorisi çerçevesinde incelenmesi (Yayimlanmis Yüksek Lisans Tezi. Istanbul: Sosyal Bilimler Enstitüsü.

[11] Satici, H., (2023). Beyaz perdede erkegin gölgesindeki kadinlar: feminist film teorileri baglaminda Bombshell incelenmesi. Sine Filozofi Dergisi, 8(16):366-378.

[12] Özden, Z., (2014). Film Elestirisi: Film Elestirisinde Temel Yaklasimlar ve Tür Filmi Elestirisi. Ankara: Imge Kitabevi.

[13] Öztürk, S.R., (2000). Sinemada Kadin Olmak. Istanbul: Alan Yayincilik.

[14] Chaudhuri, S., (2006). Feminist Film Theorists: Laura Mulvey, Kaja Silverman, Teresa de Lauretis, Barbara Creed. London and New York: Routledge.

[15] Saygiligil, F., (2013). Feminist Film Kurami, Sinema Beyazperdeyi Aydinlatan Kuramlar. Istanbul, Su Yayinevi, 143-165.

[16] Berger, J., (2016). Görme Biçimleri. Çev. Yurdanur Salman. Istanbul: Metis Yayinlari.

[17] Smelik, A., (2008). Feminist Sinema ve Film Teorisi ve Ayna Çatladi. Çev. Deniz Koç. Istanbul: Agora Kitapligi.

[18] Kirel, S., (2018). Kültürel Çalismalar ve Sinema. Istanbul: Ithaki Yayinlari.

[19] Stacey, J., (1994). Star gazing Hollywood cinema and female spectatorship. London and Newyork: Routledge.

[20] Es, E.F., (2019). Sinemada Kadin Ressamlarin Hayatlarini Anlatan Filmlerin Feminist Açidan Incelenmesi. (Yayimlanmis Yüksek Lisans Tezi). Ordu: Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

[21] Gürkan, H., (2015). Karsi Sinema. Istanbul: Es YayinlarI.

[22] Yildirim, A. ve Vardar, B., (2024). Feminist kuramin sinematografik anlatimla ifadesi. Marmara Üniversitesi Sanat ve Tasarim Dergisi, 15(1):1-22.

[23] Koç, N., (2014). Feminist Kadin Temsili Açisindan Kadinin Adi Yok Filminin Irdelenmesi. (Yayimlanmis Yüksek Lisans Tezi). Istanbul: Marmara Üniversitesi.

[24] Kabadayi, L., (2004). Toplumsal Cinsiyet ve Film '90'li Yillarda ABD-Ispanya-Hong Kong ve Türk Sinemasinda Üretilen Filmlerde Toplumsal Cinsiyet Olgusunun Feminist Yaklasimla Incelenmesi. (Yayimlanmis Doktora Tezi). Izmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi.

[25] Bordwell, D. ve Thompson, K., (2012). Film Sanati. Çev. Ertan Yilmaz ve Emrah Suat Onat. Ankara: DeKi Yayinevi.

[26] Özdemir, B.G., (2019). Feminist film elestirileri baglaminda Türkiye'deki kadin yönetmenlerin görünürlügüne bakmak. Debates On Media & Communication Studies Dergisi, 11-24.

[27] Mulvey, L., (1989). Visual and other pleasures. Londra: The Macmillan Press.

[28] Büker, S., (2019). Feminist ve psikanalitik elestiriye giris. Sinema: tarih-kuram elestiri. Istanbul, Ithaki Yayinlari.

[29] Robert, S., (2000). Sinema Teorisine Giris. Selda Salman & Çigdem Asatekin. Istanbul: Ayrinti Yayinlari.

[30] Gürata, A., (2019). Sinema ve Kuram. Sinema: tarih-kuram-elestiri. Istanbul, Ithahi Yayinlari.

[31] Bakir, B., (2008). Sinema ve psikanaliz. Istanbul: Hayalet Kitap.

[32] Ergeç, N.E., (2019). Feminist anlati yaklasimiyla Mustang filmi ve disil dilin kurulmasinda bir yöntem degerlendirilmesi. SineFilozofi, 4(7):10-27.

[33] Kaplan, E.A., (1997). Looking for the other Feminism, Film and the Imperial Gaze. New York & London: Routledge.

[34] Özdemir, B.G., (2016). Türk Sinemasinda Kadin Yönetmenlerin Ana Akim Disi Filmlerinde Kadinin Mekanda Temsili: Özne(S)Nelestirilmis Kadinlarin Feminist Film Kurami Çerçevesinde Çözümlenmesi (2000-2012). (Yayimlanmis Doktora Tezi). Istanbul: Istanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

[35] 25. Kare Sinema Kültür Dergisi, (1):1-2, 1990.

[36] Joffe, H., (2011). Thematic Analysis. Qualitative Research Methods in Mental Health and Psychotherapy: A Guide for Students and Practitioners. Wiley, Blackwell.

[37] Health, S., (1981). On Suture. In: Questions of Cinema. communications and culture. London: Palgrave.

[38] Oudart, J.P., (1977). Dossier suture: cinema and suture. Screen Dergisi, 18(4):35-47.

[39] Silverman, K., (1983). The Subject of Semiotics. New York-Oxford, New York-Oxford.

[40] Büker, S., (1996). Röntgenci yönetmen dikisi engelliyor: kuzey-bati yoluyla kuzey. 25. Kare Sinema Kültür Dergisi, (18):55-58,

[41] Büker, S., (1997). Röntgenci içindeki kadinsi yönü kesfeder Mr. Smith burnunu kanatir. 25. Kare Sinema Kültür Dergisi, (20):60-64.